Podstępny zawał – sprawdź, co go zwiastuje

Gdy w następstwie niedotlenienia komórki mięśnia sercowego zaczynają obumierać, pojawia się dotkliwy ból w klatce piersiowej, promieniujący do lewego ramienia. Chory odczuwa także ucisk, dławienie i pieczenie w okolicy mostka – objawy tego typu występują w około 80% przypadków. Do symptomów zawału należą również: zawroty głowy, kaszel, duszność oraz osłabienie organizmu. Warto uświadomić sobie, że nie u wszystkich chorych zawał objawia się w taki sposób – objawy mogą być nietypowe lub nieobecne (tzw. niemy zawał).

Nietypowe symptomy zawału

Uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu, nudności, wymioty i ból brzucha to objawy, które nie przywodzą na myśl zawału mięśnia sercowego, choć mogą stanowić jego manifestację. Prawdziwym wyzwaniem dla lekarzy jest jednak niemy zawał, który nie daje żadnych objawów – ten rodzaj zawału dotyka głównie diabetyków.

Swego rodzaju ciekawostką jest fakt, iż najbardziej znany symptom zawału, czyli ból i ucisk w klatce piersiowej, nie występuje aż u 20% kobiet poniżej 55 roku życia. Zamiast bólu w okolicy klatki piersiowej, młode kobiety doświadczające zawału mają inne objawy: przyspieszone tętno, problemy ze złapaniem oddechu i uczucie osłabienia. Brak „sztandarowego” objawu, czyli dolegliwości bólowych, sprawia, że szanse na szybkie rozpoznanie zawału i wdrożenie odpowiedniego leczenia wyraźnie maleją, a zagrożenia dla zdrowia i życia pacjentki dramatycznie rosną. Należy podkreślić, że nieobecność bólu w klatce piersiowej nie oznacza łagodniejszej postaci zawału.

Pierwsza pomoc przy zawale serca

Jeśli widzisz osobę chwytającą się za serce i podejrzewasz, że właśnie dostała zawału, udzielenie jej pomocy to twój obowiązek. Jeżeli jest przytomna, pomóż jej w zajęciu pozycji półsiedzącej i rozluźnij szalik lub krawat, by mogła swobodnie oddychać. W przypadku braku przytomności ułóż chorego w pozycji bocznej ustalonej i usuń te części garderoby, które mogłyby uciskać szyję oraz klatkę piersiową.

Jak wygląda pozycja boczna ustalona? Pacjent powinien leżeć na boku z jedną nogą wyprostowaną, a drugą zgiętą pod kątem 90°. Głowa powinna być w taki sposób, by policzek leżał na podłożu, a twarz była skierowana w tę samą stronę, co kolano zgiętej nogi. Jedna z rąk powinna być wyprostowana i ułożona wzdłuż wyprostowanej nogi, natomiast druga ręka powinna być zgięta w łokciu – dłoń należy ułożyć pod policzkiem poszkodowanego. Co warte podkreślenia, przy podejrzeniu zawału nie należy kłaść chorego na plecach, z nogami uniesionymi w górze.

Wezwanie karetki i ułożenie chorego w prawidłowej pozycji to nie wszystko – musimy kontrolować również jego oddech i tętno. Zatrzymanie krążenia lub brak oddechu oznacza konieczność przeprowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Jeżeli chory jest przytomny, a mamy przy sobie kwas acetylosalicylowy i podejrzewamy zawał, możemy podać mu 300-500 mg tego leku. Pomocna jest również mała dawka nitrogliceryny (0,4-0,8 mg), choć trudno spodziewać się, by przeciętny Polak nosił ją ze sobą na co dzień. Nitrogliceryny nie wolno podawać choremu, który doznał wstrząsu (jego objawem jest bladość skóry i zimne poty).

Gdy osoba z podejrzeniem zawału znajduje się pod opieką ratowników medycznych, w karetce otrzymuje kwas acetylosalicylowy lub nitroglicerynę, a także tlen przez maskę tlenową. Jeśli przed przyjazdem karetki podaliśmy choremu leki, należy to zgłosić ratownikowi lub lekarzowi, który przybył na miejsce zdarzenia. W szpitalu konieczne może się okazać udrożnienie zamkniętego naczynia krwionośnego, pomostowanie aortalno-wieńcowe lub zastosowanie leków fibrolitycznych.