Rola Jednostek Samorządu Terytorialnego w poprawie dostępności do szczepień ochronnych

Mówiąc o priorytetach eksperci zwrócili szczególną uwagę na konieczność ochrony maluchów przed bakteriami otoczkowymi: pneumokokami i meningokokami. Niestety w Polsce nadal nie ma bezpłatnej ochrony przed tymi bakteriami dla wszystkich dzieci.

Tymczasem - jak alarmują eksperci medyczni – to właśnie pneumokokowe zapalenie płuc jest jedną z wiodących przyczyn zgonów na świecie oraz jednym z najważniejszych powodów hospitalizacji maluchów. Mając świadomość wagi problemu wiele samorządów z całej Polski realizuje programy profilaktyki szczepionkowej z własnego budżetu. W tej chwili w kilkunastu gminach województwa kujawsko - pomorskiego trwa program bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom. Program obejmuje maluchy w wieku od 24 do 36 miesiąca życia. Warto skorzystać z tej możliwości, bo jak pokazują doświadczenia innych, efekty zdrowotne są imponujące. To korzyść zarówno dla samorządów jak i dla rodziców. Przykładowo w Kielcach, gdzie już dziewiąty rok wdrażany jest program szczepień przeciwko pneumokokom, liczba hospitalizacji z powodu zapaleń płuc w grupie najmłodszych dzieci zmniejszyła się o około 70%. Zaobserwowano również spadek występowania zapalenia ucha środkowego w grupie dzieci do 2 r. ż.

Infekcje pneumokokowe i meningokokowe to duże wyzwanie dla lekarzy

- Inwazyjna choroba pneumokokowa dotyczy zarówno dzieci jak i dorosłych. Najczęściej u dzieci przyjmuje ona postać zapalenia opon mózgowych, a u dorosłych zapalenia płuc. W obu przypadkach wiąże się to z wielkim ryzykiem zgonu i powikłań. Można im zapobiegać stosując szczepienia. Szczepiąc dzieci chronimy je same, ale także ich otoczenie, a szczególnie dziadków. Dowiedziono, że tam, gdzie szczepione są dzieci osoby w podeszłym wieku żyją dłużej – po prostu nie zarażają się od maluchów, a to bardzo ważne. Seniorów również należy szczepić – chorują wtedy rzadziej i rzadziej trafiają do szpitala, co oznacza dla nich lepsze i prawdopodobnie dłuższe życie. Szczepienia to inwestycja, która wyjątkowo się opłaca - mówi Prof. dr hab. med. Adam Antczak, kierownik Kliniki Pulmonologii ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

- Szczepienia ochronne należą do najważniejszych osiągnięć medycyny, nie ma skuteczniejszej metody zapobiegania chorobom zakaźnym niż szczepienia. Istotą szczepień jest wytworzenie pamięci immunologicznej wobec mikrobów, na które szczepimy. Dzięki szczepieniom ustrój szybko wytwarza swoiste przeciwciała i aktywuje układ odpornościow - dodaje dr. n med. Irena Nowakowska, Kierownik Oddziału Dziecięcego WSS we Włocławku. - Choroby zakaźne, o których mowa podczas konferencji atakują najczęściej dzieci do 2 roku życia, później do 5 roku życia i następnie w wieku 14 – 20 lat. W pierwszym roku układ odpornościowy dziecka jest niedojrzały do walki z zakażeniami, dlatego, aby zapobiec zachorowaniom przebiegającym z zagrożeniem życia, powinno się dzieci szczepić wcześnie. Szczepienia przeciw meningokokom zmniejszają nosicielstwo tych bakterii u ludzi oraz chronią przed zakażeniem i zachorowaniem osoby nieskolonizowane bakteriami otoczkowymi i jeszcze nie zaszczepione osoby z otoczenia. Przebieg zakażenia meningokokami jest bardzo ciężki, a śmiertelność w tej chorobie sięga 50% - mówi - kontynuuje dr Nowakowska.

Efekty szczepień

Jak pokazują doświadczenia kieleckie, korzyści z wprowadzania przez samorządy programów profilaktycznych są ogromne.

W Kielcach, gdzie już dziewiąty rok (od 2006 r.) Urząd Miasta realizuje program bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom dla dzieci do 2 r.ż. - najpierw szczepionką 7-walentną, a potem jej szerszym odpowiednikiem 13-walentną - zaobserwowano w tej grupie spadek liczby hospitalizacji z powodu zapaleń płuc o ok. 70 %. Dowodzi to skuteczności stosowanej szczepionki w redukcji pneumokokowego

zapalenia płuc u dzieci, które jest obecnie najczęstszą przyczyną ich hospitalizacji. Kielecki program szczepień ujawnił także przewidywane zjawisko odporności środowiskowej. Na zaszczepieniu dzieci skorzystali także pośrednio dorośli, zwłaszcza osoby starsze (u których z wiekiem radykalnie spada odporność organizmu). Wśród osób powyżej 65 r.ż. liczba zachorowań na zapalenie płuc spadła o 50%: z ok. 2 tys. na 100 tys. w roku 2005, do ok. 1 tys. na 100 tys. w 2009 r.

Szczepienia przeciwko pneumokokom spowodowały w Kielcach zmiejszenie ilości szczepów opornych na antybiotyki z ok. 50% do 11%. Ma to bardzo istotny wpływ na wynik leczenia zakażeń pneumokokowych.

Idąc za radą światowych i polskich ekspertów władze województwa kujawsko – pomorskiego zdecydowały się na wdrożenie programu profilaktyki pneumokokowej dla dzieci. Program obejmuje maluchy od 24 do 36 miesiąca życia. Dzieci otrzymują szczepionkę 13-walentną , która daje w tej chwili najszerszą z dostępnych ochronę przed pneumokokami. Program finansowany jest ze środków województwa i samorządów terytorialnych, które wyraziły wolę jego realizacji. Do projektu przystąpiły: Włocławek Toruń, Bydgoszcz, Kowal, Rypin, Wąbrzeźno, Chełmża, Ciechocinek, Dąbrowa, Gąsawa, Golub- Dobrzyń, Kcynia, Nowa Wieś Wielka, Raciążek, Rogowo, Stolno i Tuchola. Takie szczepienia to dla rodziców ogromna oszczędność, gdyż koszt szczepionki to około 250 pln. Warto się więc zgłaszać i skorzystać z tej możliwości.

- Mając na uwadze zdrowie naszych mieszkańców, Samorząd Włocławski co roku prowadzi liczne kampanie informacyjno – edukacyjne na temat szczepień ochronnych. Dotyczą one między innymi propagowania tej formy profilaktyki jako skutecznej metody zapobiegania chorobom zakaźnym (wg aktualnego kalendarza szczepień). Informujemy na temat możliwości wykonania zalecanych szczepień ochronnych na terenie Włocławka, zaleceń dotyczących stosowania poszczególnych szczepień, propagujemy ogólnopolską akcję „Zaszczep w sobie chęć szczepienia” - mówi Piotr Bielicki, Kierownik Referatu Zdrowia i Spraw Społecznych w Wydziale Edukacji i Rozwoju Społecznego Urzędu Miasta Włocławek. - Gmina Miasto Włocławek włączyła się również w realizację Programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych wśród dzieci w oparciu o szczepienia przeciwko pneumokokom w województwie kujawsko- pomorskim. Program obejmuje wykonanie szczepień ochronnych u dzieci w wieku od 24 do 36 miesiąca życia z wykorzystaniem 13- walentnej szczepionki skoniugowanej – kontynuuje Bielicki.

- Jesteśmy - jednym z ostatnich krajów, który nie szczepi przeciw pneumokokom i meningokokom. W sytuacji, gdy nie ma możliwości ich całkowitego finansowania z budżetu państwa, należy rozważyć możliwość pokrywania kosztów szczepień z innych źródeł – mówi Anna Dusza - Ciechanowska główny specjalista w Referacie Promocji Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta w Kielcach - Dlatego tak ważne są działania realizowane przez lokalne samorządy i to spotkanie. Chcemy, by jak najwięcej polskich dzieci było zabezpieczonych przed pneumokokami. Jeżeli jest taka możliwość, trzeba wziąć ochronę najmłodszych w swoje ręce i przeznaczyć środki na profilaktykę przeciwko tym groźnym bakteriom. W ostatecznym rozrachunku to właśnie prewencja – także z ekonomicznego punktu widzenia – opłaca się najbardziej. Lepiej zapobiegać chorobom niż ponosić koszty leczenia i opieki nad ciężko chorymi dziećmi – kontynuuje Dusza - Ciechanowska.

- Nie można liczyć na szczęście, że akurat mojego dziecka to nie spotka. Nigdy nie wiemy, kiedy nasza pociecha zetknie się z agresywnym typem bakterii, ani kiedy ona zaatakuje. Po każdej infekcji wirusowej odporność dziecka spada, co ułatwia pneumokokom atak i wniknięcie do układu krwionośnego, czyli inwazji. W efekcie może dojść do ciężkich zapaleń płuc, opłucnej i opon mózgowo-rdzeniowych. Wyrażam nadzieję, że decyzja o zapewnieniu ochrony jak najszerszej grupie dzieci z województwa kujawsko – pomorskiego zostanie ostatecznie podjęta dla ich zdrowia. Zachęcam samorządy, które jeszcze nie przystąpiły do Programu, aby to uczyniły - mówi Sabina Szafraniec, prezes Stowarzyszenia „Parasol dla Życia”, powołanego w celu Pomocy Rodzinom Dzieci

Cierpiących Na Skutek Inwazyjnych Chorób Bakteryjnych, i mama Kuby, który w wieku 9 miesięcy zachorował na Inwazyjną Chorobę Pneumokokową i w wyniku której nie słyszy na jedno ucho.

- Zachęcamy lokalne samorządy z województwa kujawsko – pomorskiego do wdrażania dobrych programów zdrowotnych, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki szczepionkowej. Są efektywne, odpowiadają ważnej potrzebie zdrowotnej, są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia i ewaluacji. Pokazują to również opinie Prezesa AOTM: zdecydowana większość programów szczepionkowych jest pozytywnie zaopiniowana. Są to działania o udowodnionej skuteczności. Dają zarówno korzyści zdrowotne jak i ekonomiczne. Takie spotkania jak to dzisiejsze służą pokazaniu dobrych praktyk i wywołaniu dyskusji nad poprawą stanu zdrowia lokalnej społeczności – mówi Tomasz Jan Prycel, Market Access Audit.