Zapora we Włocławku podparta kamiennym progiem. Będzie bezpieczna przed zimą

Stopień we Włocławku wizytowali pod koniec październiku Przemysław Daca, prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie” i Mikołaj Bogdanowicz, wojewoda kujawsko-pomorski, aby zaznajomić się z jego stanem przed zimą.

Spotkali się oni z ekspertami PGW „Wody Polskie”, którzy dokonali dorocznego przeglądu technicznego zapory i urządzeń wodnych stopnia oraz zapoznali się z dokumentacją dotycząca funkcjonowania tych obiektów hydrotechnicznych.

Od stanu stopnia zależy bezpieczeństwo przeciwpowodzio-we obszaru przylegającego do 
Włocławka i środkowego odcinka Wisły. Stąd wykonanie remontu zarekomendował kujawsko-pomorski wojewódzki zespół zarządzania kryzysowego, a roboty hydrotechniczne zleciło PGW „Wody Polskie”.

Stopień wodny Włocławek oddano do użytku w 1970 roku. Był pierwszym z ośmiu takich obiektów, jakie planowano rozlokować od Włocławka do Tczewa. Miały tworzyć kaskadę Dolnej Wisły. Jednakże program budowy kolejnych stopni zarzucono z powodu trudności gospodarczych przeżywanych permanentnie przez PRL.

Stopień włocławki złożony z zapory czołowej, jazu, hydroelektrowni o mocy ponad 160 MW, zapory awaryjnej, zapór bocznych z przepompownia-mi, śluzy żeglownej, portu rzecznego i wałów cofkowych, stał się pojedynczym obiektem zaporowym na rzece.

Zbiornik zaporowy (Zalew Włocławski), jaki wypełnia spiętrzona przez zaporę woda, ma długość 58 km i średnią szerokość 1,2 km. Pierwsze informacje o pogarszającym się stanie zapory we Włocławku pojawiły się w latach 90. ubiegłego stulecia, po kontrolach jej stanu technicznego. Stwierdzono, że wymaga ona gruntownego remontu. Różnica poziomu wody przed i za zaporą, dochodziła nawet do 14 m.

Napór wody spiętrzonej w zbiorniku powodowały destrukcję budowli, która była pozbawiona podparcia przez zbiornik kolejnego stopnia. Dlatego też w 1999 roku zbudowano na dolnym stanowisku jazu i elektrowni tymczasowy próg podpiętrzający, mający zmniejszyć negatywne oddziaływanie naporu wody na zaporę i inne obiekty stopnia.

- Próg zbudowany jest 520 metrów poniżej zapory czołowej i stanowi bardzo ważny element zapory, podpiętrzający wodę i w ten sposób zabezpieczający tamę przed utratą stateczności - wyjaśnia prof. Zygmunt Babiński z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, wybitny hydrolog i znawca Wisły. - Próg zapobiega wymywaniu dna, jego erozji poniżej betonowej zapory, po tym jak woda z ogromną energią spada w dół.
Jak dodaje naukowiec, gdy-by nie fakt, że zaporę posadowiono na pokładach gliny i iłów trzeciorzędowych, jej los mógłby zostać przesądzony i zwyczajnie runęłaby. Gdyby, bo naturalnym podłożem na Wiśle są przecież niestabilne piaski.

Korpus progu stabilizującego ma długość 660 m i szerokość korony - około 7 m. Został posadowiony na betonowym fundamencie, na którym wykonano narzut kamienny z ciężkich głazów, zabezpieczony od góry gabionami (koszami ze stalowej, ocynkowanej siat-ki, wypełnionymi mniejszymi kamieniami).
Próg podnosi poziom wody na dolnym stanowisku tamy i chroni podłoże przed erozją. W latach 2013- 2015 wykonano generalny remont obiektów stopnia we Włocławku, co kosztowało ponad 115,4 mln zł, z czego 80 mln zł stanowiło dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej.

Uzyskanie dostępu do progu podpiętrzającego stopnia we Włocławku wymagało czasowego wstrzymano przepływ wody przez jaz i elektrownię wodną.

Spowodowało to, że poziom wody w Wiśle, w rejonie dolnego stanowiska stopnia, obniżył się o około 1,5 m w rejonie Włocławka i o około 1 m - w okolicy Torunia. Umożliwiło to odsłonięcie całego progu i ocenę jego stanu. Jak się okazało, w kamiennym korpusie nastąpiły poważne ubytki konstrukcyjne.

Ze względu na zagrożenie, jakie stwarzają masy wody z krą, zrzucane ze zbiornika zaporowego, konieczne było odpowiednio wczesne wzmocnienie progu, żeby spełniał rolę obiektu zabezpieczającego zaporę.

Urszula Tomoń, rzecznik prasowy Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie PGW „Wody Polskie”, przekazała nam, że dobiegający końca remont progu stabilizującego dolne stanowisko stopnia we Włocławku należy do prac interwencyjnych.

Po odtworzeniu ma on przyczynić się do zagwarantowania bezawaryjnej pracy stopnia w 
okresie zimowym.
Roboty hydrotechniczne objęły naprawę betonowej, podwodnej konstrukcji korpusu progu, odbudowę jego uszkodzeń nowym narzutem kamiennym, wbudowanie worków gabionowych oraz ułożenie na nich i zakotwienie siatki gabionowej.

Jednak problem zabezpieczenia włocławskiej zapory rozwiąże dopiero budowa drugiego stopnia na Wiśle w rejonie Siarzewa, która ma się zacząć, według zapewnień rządowych, w 2020 roku i potrwać pięć lat.